Đàntế Trời Đất được xây dựng trên khu đất rộng 46 ha tại khu vực Ấn Sơn nằm trongdãy núi Hoành Sơn cao 364 m nằm ngang theo hướng Bắc – Nam, ở phía Tây xã BìnhTường, huyện Tây Sơn. Theo Quách Tấn, trong “Nước non Bình Định” các thầy địalý Việt Nam cũng như Trung Hoa đều công nhận cuộc đất Hoành Sơn là đại địa, vìcó nào bút (Bút Sơn – Hòn Trưng), nào nghiêng (Hợi Sơn – Hòn Dũng), nào ấn (Ấn Sơn– Hòn Giải), nào kiếm (Kiếm Sơn – Hòn Hóc Lãnh), nào cổ (Cổ Sơn – Hòn Trống),nào chung (Chung Sơn – Hòn Chuông) ở hai bên tả hữu.

Tương truyền mộ của Nguyễn Phi Phúc,thân sinh của Tây Sơn Tam Kiệt an táng ở Hoành Sơn. Sau khi chiếm được longhuyệt ở Hoành Sơn thì 3 anh em Nguyễn Nhạc phát tướng, việc học hành võ cũngnhư văn tiến bộ lạ thường. Thầy học là cụ giáo Hiến, giỏi văn lẫn võ, rành khoatướng số, nhìn thấy thần sắc 3 anh em họ Nguyễn, biết vận trời đã đến, bèn đemcâu sấm “Tây khởi nghĩa, Bắc thu công” ra khuyên Nguyễn Nhạc về lo mưu đồ đạisự. Vâng lời thầy, 3 anh em về Kiên Thành lo chiêu mộ hào kiệt.

Cũng theo tương truyền, vùng non nước cẩm túlinh thiêng Ấn Sơn cũng là nơi trời đất đã ban kiếm lệnh và ấn triện có khắcbốn chữ “Sơn hà xã tắc” cho ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ. Trướckhi khởi binh dựng nên sự nghiệp vĩ đại đánh đổ hai tập đoàn phong kiến TrịnhNguyễn, thống nhất non sông, quét sạch ngoại xâm,“dìu dắt dân vào đạo lớn, đem dân lên cõi dài xuân”, Tây Sơn tam kiệt đã lậpđàn tế trời đất ở đây để nhận ấn kiếm và cầu trời đất phù hộ cho đại nghiệpthành công.

Đàntế trời tọa có cấu trúc 3 tầng, tầng trên cùng hình tròn gọi là Viên Đàn, cóđường kính 27 m, tượng trưng cho Trời, được xây bao bằng đá ong, lan can đá màuđỏ bao quanh, nền đất nện chặt, một lối lên từ hướng Nam có 5 bậc, chính giữaViên Đàn đặt sập đá và nhang áng đá là áng thờ Trời – Đất. Tầng thứ 2 gọi làPhương Đàn, có hình vuông, chiều dài mỗi cạnh 54 m, tượng trưng cho Đất, cũngđược xây bao bằng đá ong, lan can đá màu vàng bao quanh, 4 lối lên theo 4 hướngNam, Bắc, Đông, Tây, mỗi lối lên có 9 bậc, nơi đây khi tế lễ sẽ bố trí các ángthờ thần như: Thần mặt trời, mặt trăng, các thần biển, sông, núi, đầm… Tầngdưới cùng cũng hình vuông được xây bao bằng tường đá ong có 4 lối vào theo 4hướng, hướng chính là hướng Nam với cổng tam quan, 2 tầng, lối đi chính có 2tầng mái, bên trong tam quan là một bức bình phong bằng đá, ba hướng còn lại là3 nghi môn kiểu tứ trụ thẳng hàng, là nơi chuẩn bị và một số nghi thức diễn raở đây trước khi tế lễ. Nằm bên phải Đàn tế là khu Đền Ấn gồm 3 hạng mục: Tiềntế có kiến trúc mặt bằng chữ Nhất, 5 gian, mái chái, có đầu đao. Nhà Tiền tế cóbàn thờ chung các tướng lĩnh và quân sĩ thời Tây Sơn. Tiếp sau Tiền tế làPhương đình – nơi tượng trưng cho sự thông thiên, giao hòa giữa Trời và Đất,giữa Âm và Dương, ở đây sẽ đặt bản sao của Ấn lệnh nhà Tây Sơn. Phía trong cùnglà kiến trúc Hậu cung, mặt bằng chữ nhất, 3 gian, mái chái là nơi đặt bàn thờcùng bài vị của 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ. Phía trước cổngTam quan ngoài cùng của trục chính là hồ nước hình bán nguyệt vừa tạo phongthủy tốt cho hướng chính diện của Đàn tế vừa tạo điểm nhấn cho tổng thể quihoạch Đàn thiêng. Ngoài hồ nước còn có một “nghi môn ngoại” ngăn cách giữakhông gian tâm linh với bên ngoài.

Đàn tế Ấn Sơn được xây dựng theo kiểu thức Đàn thiêng tếtrời, có nhiều tên gọi khác nhau: Đàn Nam Giao, Thái Giao, Giao Đàn, Giao Khâu,Viên Khâu, Thiên Đàn… Ở Việt Nam, dưới triều vua Lý Anh Tông (1138 – 1175), vàonăm 1154 triều đình đã cho đắp Đàn Viên Khâu và đích thân nhà vua lên làm lễ tếTrời. Từ đó về sau, triều nào cũng lập Đàn Nam Giao, với quy mô và quy địnhkhác nhau, có triều quy định mỗi năm Tế Giao một lần vào tháng 2 âm lịch, cótriều quy định 3 năm tổ chức một lần. Cuộc lễ Tế Giao lần cuối cùng ở Việt Namvào thời Nguyễn, diễn ra dưới triều vua Bảo Đại (3.1945). Tế Giao là một lễ hội có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, mà trên hết làtinh thần hòa ái với thiên nhiên, với ước nguyện mưa thuận gió hòa, quốc tháidân an, thiên hạ thái bình.

Đàn tế trời đất Tây Sơn được khánh thánh đúng dịp kỷ niệm 220 năm ngày mấtcủa Hoàng đế Quang Trung - Nguyễn Huệ tạo thêm một điểm nhấn hấp dẫn trên trụcdu lịch lịch sử tâm linh về phong trào Tây Sơn dọc theo Quốc lộ 19 gồm Bảo tàng Quang Trung, Đàn tế trời Tây Sơn, những đền thờnghĩa quân Tây Sơn ở An Khê –Gia Lai. Có thêm công trình này, Bình Định có thêmmột địa chỉ để nhân dân cả nước, du khách gần xa hành hương về chiêm bái,ngưỡng vọng tinh thần bất diệt của phong trào Tây Sơn.

Trong một tương lai gần, khi được xây dựng hoàn thiện, khu DL tâmlinh Ấn Sơn sẽ mở cửa đón khách. Khách hành hương đến nơi này là về với thiênnhiên, về với cội nguồn; trong một môi trường tinh khiết, trong lành; thư giãntuyệt đối trong sự tĩnh lặng, bình yên của một cõi đất trời mênh mang và linhthiêng; chiêm bái và trải nghiệm; tu tập và thanh lọc trong một không gian tâmlinh để tâm hồn được thư thái, nhẹ nhàng hơn…